İster CD olsun, ister DVD, boş diskler ile fabrikalarda üretilmiş bulunan dolu diskler görüntü olarak aynı gibi durmakla beraber, teknik olarak çok farklı materyallerdir. Boş disk üreten bir sistem ile dolu disk üretilemeyeceği gibi, dolu disk üretmek üzere tasarlanmış bir sistemde de boş disk üretilememektedir. En temel fark boş disklerde ışığa duyarlı fazladan en az bir reçine tabakasının daha olmasıdır ki, yazma işlemi aslında bu tabakaya laser ışık marifetiyle çukurlar açma işlemidir. Ülkemizde boş disk (CD-R ve DVD-R) üretimi yapılmamakta, boş disklerin tamamı ithal edilmektedir. SERA’da da CD, DVD-5 ve DVD-9 üretimleri yalnızca dolu disk üretmek şekliyle yapılmaktadır.

Diskleri dolu olarak üretme işlemine de boş disk üzerine birebir kaydetme işlemine de “çoğaltım” denildiği için zaman zaman karışıklıklar yaşanmaktadır. Eğer ilginizi çekiyorsa, aşağıdaki bilgiler bu konuyu anlamaya yardımcı olacaktır.

(REPLICATION VEYA DUPLICATION)

DİSK ÜRETMEK YA DA ÇOĞALTMAK ÜZERİNE

Hangi format da olursa olsun (Audio-CD, Video-CD, CD-ROM, DVD-Audio, DVD-Video, DVD-ROM…) dolu/kayıtlı disk elde etmenin iki ayrı yöntemi vardır.

Replication / Disk Üretimi: Birinci yöntemde, optik diskin hammaddesi olan polycarbonat plastik enjeksiyon makinesinden disk şeklini alarak çıktığı anda içindeki bilgi kaydedilmiştir. Bu üretim şeklini plak üretmeye benzetebiliriz. Bu yöntemle üretilmiş olan diske kayıt yapmak ya da içindeki kaydı silmek mümkün değildir, çünkü bilgi doğrudan plastik üzerine işlenmiştir. Bu yöntemle üretilen disklere “Replica Disk” denilmektedir.

Duplication / Disk Çoğaltımı: İkinci yöntemde ise üzerine kayıt yapılmak üzere üretilmiş olan kaydedilebilir disklerin (genel geçer adıyla “CD-Recordable” ki CD-R şeklinde kısaltılır veya “DVD-Recordable” ki DVD-R ve DVD+R olarak kısaltılır) üzerine kopyalama yöntemi ile kayıt yapmaktır. Bu işleme, diğerinden ayırabilmek için “Çoğaltım” (Duplication) veya “Yakma” (Burning) denilmektedir. CD-R (ve DVD-R)’larda Replica-CD’den farklı olarak, plastik tabakanın arka tarafına kaplanmış bir reçine tabakası mevcuttur. Zaten kayıt işlemi de Disk yazıcı(Writer veya Disk-Recorder)larda özel bir ışık yardımıyla ışığa duyarlı bu reçine tabakasında izler oluşturmak esasına dayanmaktadır.

Replica diskler ile boş disklerin üretimi de teknik olarak farklı yöntemler ile yapılmaktadır. Yani Replica disk üreten makinelerle CD-R üreten makineler farklı makinelerdir. Henüz Türkiye’de boş disk üretimi yapan bir makine yoktur ve piyasadaki bütün diskler ithal edilmektedir.

İki yöntem arasında maliyetler itibariyle temel fark birinci yöntemin (replication) birim fiyatının diğerine göre düşük olması buna karşın “stamper*” gerekliliğinden ötürü başlangıç maliyetinin yüksek olmasıdır. Dolayısı ile küçük tirajlarda Disk Çoğaltımı, yüksek tirajlarda Disk Üretimi daha ekonomiktir. Piyasada geçerli fiyatlarla değerlendirilince CD’ler için yaklaşık olarak 1.000 adede kadar birebir çoğaltmak, 1.000 adetten sonra ise Replication tarzında üretmek daha ekonomik olmaktadır. DVD’ler için de benzer bir durum söz konusudur.

Diğer farklara gelince;

1- Optik diskler üzerindeki bilgi aslında plakta olduğu gibi helezonik bir iz üzerinde yerleştirilmiş çukurlar ve düzlüklerden oluşmaktadır. Böylece disk üzerindeki çukurlar ve düzlükler logic (mantık) ile “ 0” ve “ 1” olarak kaydedilir ve okunur. Okuma işlemi optik olarak, yani disk üzerine gönderilen ışığın düzlüklerden farklı, çukurlardan farklı yansıması esasına göre yapılmaktadır. İki yöntem arasındaki en belirgin kalite farkı da bu noktada ortaya çıkmaktadır; replication işleminde “pit”ler (çukurlar) stamper yardımıyla ve plastik kalıplama yöntemi ile plastik üzerine işlendiği için daha düzgün bir geometriye sahiptir, diskin yüzeyinden derine doğru dik bir açıyla derinleşmektedir. Dolayısı ile ışığın yanlış yansıması ihtimali hemen hemen hiç yoktur. Halbuki boş disk üzerindeki reçine tabakasına aynı çukuru ışıkla yakarak yapmaya çalışınca “pit”lerin geometrisi bir miktar bozulmaktadır. Bu şekilde açılmış bir “pit” (çukur) keskin inişli olmaktan ziyade kuma düşen bir topun izini andırır. Boş diskin kalitesi ve Disk okuyucu cihazın kalitesi standartlara mutabık olduğu sürece sorun çıkmaz. Ama boş diskin kalitesinden ve okuyucu cihazlarda tozlanma, kirlenme v.b. performans kayıpları yüzünden boş disk üzerine yazılmış kayıtlarda okunamama sorunu sıkça çıkmaktadır.

2- Replica-disklerin alt yüzeyi çizilmediği sürece okuma problemi olmaz ve bilgi kaybı, “pit” deformasyonu söz konusu değildir. Boş disklerde ise reçine tabakasının yumuşaklığından ötürü üst yüzeyden çizilmesi dahi “pit”lerde deformasyona, bilgi kaybına neden olur. Ayrıca reçine tabaka ışığa duyarlı olduğu için boş disk üzerindeki reçine tabaka gün ışığında bile işlemeye devam eder, ışık altında “pit”ler deforme olur ki bu durumda tamamen ya da kısmen okunamaması durumu ortaya çıkar.

3- Boş CD’lerin bir dezavantajı da üst baskı ile ilgilidir (bu dezavantaj boş DVD’ler ile ilgili değildir). Üzerindeki lak tabakasının kimyevi özelliği dolayısı ile (sadece “printable” tiplerinin dışında) üstüne ofset baskı yapılamamaktadır. Tampon (pad- printing) ya da serigraf (silk-screen) baskı yapılabilir. Printable tip CD-R’ların hem fiyatları ise hem %25 civarında daha pahalıdır hem de piyasada bulunmamaktadır.